Żegluga i port w Świnoujściu
Ujście Świny – delta Odry, gdzie dziś rozpościera się Świnoujście – już w czasach antycznych służyło żeglarzom za naturalną przystań.Rzymskie źródła handlowe wspominają o portach barbarzyńskich nad Bałtykiem, z których wywożono bursztyn; archeolodzy lokują je właśnie na wyspach Wolin i Uznam. W VIII wieku w lagunie działało wieloetniczne emporium Wolin/Jomsborg, obsługujące handel futrami, solą i zbożem między Skandynawią a Europą Środkową.
Od XIII stulecia ruch tranzytowy przejęła Hanza. Statki holk i kogga nie mogły jednak wpływać głęboko w deltę Odry, dlatego ładunek przeładowywano na mniejsze szkuty, które docierały do Szczecina. Port w dzisiejszym Świnoujściu jeszcze nie istniał – funkcjonowały jedynie przystanie rybackie i posterunki pilotów prowadzących statki przez mielizny Świny. Wojna trzydziestoletnia, a potem kolejne konflikty zahamowały rozwój regionu; tor wodny zapiaszczał, a większe jednostki zaczęły omijać ujście Odry.
Sytuację odmieniło przejęcie Pomorza przez Prusy w 1720 roku. Monarchia szybko dostrzegła strategiczny potencjał ujścia rzeki. Od 1739 roku ruszyły prace pogłębiarskie, a w 1765 osada Świna otrzymała prawa miejskie. W 1800 roku powołano Komisję Żeglugi w Świnoujściu; odpowiadała ona za administrowanie portem i budowę falochronów. Kluczowy moment nadszedł w latach 1827–1829, gdy powstały monumentalne falochrony długości ponad kilometra – największa wówczas inwestycja hydrotechniczna Prus. Pogłębienie toru Szczecin–Świnoujście do pięciu metrów i ustawienie latarniowców uczyniło z miasta bezpieczne wejście morskie do Odry, a wynalazek parowca umożliwił regularne rejsy.
Druga połowa XIX wieku to właściwe narodziny nowoczesnego portu. Między 1875 a 1880 rokiem przekopano nowy kanał- Cesarski- łączący port z Zalewem Szczecińskim, a w 1889 utworzono Inspekcję Budowy Portu i Stocznię Miejską przy świeżo wykopanym Basenie Północnym. Nowe warsztaty, dok pływający i wieża ciśnień pozwoliły na utrzymanie pogłębiarek oraz latarniowców, dzięki czemu droga wodna Odry stała się całorocznie żeglowna. Wraz z koleją portową i dworcem Hafenbahnhof Świnoujście stało się technicznym zapleczem całego regionu.
W czasach cesarstwa niemieckiego port obsługiwał zarówno handel węglem, drewnem i zbożem, jak i flotę Kaiserliche Marine. I wojna światowa ograniczyła ruch towarowy, lecz rozbudowała infrastrukturę militarno-stoczniową. Po Traktacie Wersalskim miasto rozwijało się jako uzdrowisko i port tranzytowy; w latach trzydziestych pogłębiono nabrzeża promów kolejowych do dziesięciu metrów. II wojna światowa przyniosła militaryzację – budowano składy amunicyjne, bateria przeciwlotnicze i obrony wbrzeża, a w marcu 1939 Adolf Hitler wizytował nabrzeże Hohenzollerna przed rejsem do Kłajpedy. W kwietniu 1945 alianckie naloty zniszczyły znaczną część zabudowy, a po kapitulacji port przejęła Flota Bałtycka ZSRR.
Tak zakończyła się prusko-niemiecka epoka Świnoujścia, której materialne ślady zaraz zobaczymy w Basenie Północnym.